Trước nhu cầu ngày càng cao về nhà ở xã hội cho công nhân, người lao động, đặc biệt là đội ngũ công chức, viên chức tại các tỉnh đang trong quá trình sắp xếp, sáp nhập, việc xây dựng cơ chế đặc thù để phát triển nhà ở xã hội là điều cấp thiết. Trong bối cảnh đó, đề xuất xử lý quỹ đất 20% dành cho nhà ở xã hội với dự án trước thời điểm Luật Nhà ở 2023 đã được đưa ra.
Cần xây dựng cơ chế đặc thù tháo gỡ vướng mắc, đáp ứng nguồn cung nhà ở xã hội
Ngày 24/5, Quốc hội đã thảo luận về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội. Nhiều đại biểu thống nhất cao với chủ trương ban hành nghị quyết và đề xuất nên triển khai sớm để kịp thời tháo gỡ những khó khăn trong triển khai, đồng thời đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp.
Theo các đại biểu, chính sách thí điểm này không chỉ góp phần giải quyết những điểm nghẽn trong phát triển nhà ở xã hội mà còn mở rộng cơ hội sở hữu nhà cho người lao động. Nếu thành công, mô hình này có thể được nhân rộng trên toàn quốc, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021–2030.
Đại biểu Dương Khắc Mai (Đắk Nông) cho biết, theo báo cáo của Chính phủ, trong giai đoạn 2021–2025, cả nước mới hoàn thành hơn 66.700 căn, chỉ đạt hơn 15% kế hoạch. Trong khi đó, để hoàn thành mục tiêu đến năm 2030, mỗi năm cần xây dựng trung bình 186.000 căn – một con số rất thách thức.
Ông cũng nhấn mạnh, với việc sắp xếp lại bộ máy hành chính, nhiều công chức trẻ sẽ phải di chuyển đến nơi làm việc mới, trong khi điều kiện tài chính còn hạn chế, nên rất cần có nhà ở xã hội. Việc ban hành nghị quyết về cơ chế đặc thù vào lúc này là kịp thời và cần thiết.
Đại biểu cũng ủng hộ việc mở rộng đối tượng thụ hưởng chính sách, bao gồm cán bộ công chức tại các tỉnh sáp nhập, đồng thời đồng tình với đề xuất thành lập Quỹ nhà ở quốc gia để tạo nguồn lực phát triển nhà ở cho thuê, thuê mua.
Linh hoạt trong bố trí quỹ đất và sử dụng nguồn lực
Đại biểu Trần Đình Gia (Hà Tĩnh) nêu thực tế rằng, nhiều dự án nhà ở thương mại được phê duyệt trước ngày 1/8/2024 đã dành 20% quỹ đất cho nhà ở xã hội theo quy định. Song, việc bố trí nhà ở xã hội tại các khu đất này không phù hợp với điều kiện thực tế, như xa trung tâm làm việc, khó thu hút người mua hoặc quy mô dự án quá lớn.
Tuy nhiên, Luật Nhà ở 2023 và Nghị định 100 chưa có hướng dẫn cụ thể cho phép UBND cấp tỉnh xử lý linh hoạt quỹ đất này. Vì vậy, cần bổ sung quy định cho phép địa phương điều chỉnh quỹ đất nhà ở xã hội thành đất thương mại, tổ chức đấu giá và chuyển tiền thu được vào Quỹ nhà ở quốc gia.
Cũng theo đại biểu Trần Đình Gia, một số địa phương dù đã bố trí đất nhưng lại thiếu nguồn lực tài chính để triển khai dự án, nếu vẫn tiếp tục xây nhà xã hội sẽ gây lãng phí. Do đó, việc linh hoạt chuyển đổi mục đích sử dụng đất và dùng nguồn thu để phát triển nhà ở ở những vị trí phù hợp hơn là giải pháp hợp lý.
Đa dạng hóa nguồn lực, mở rộng đối tượng đóng góp
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng, do lợi nhuận từ nhà ở xã hội rất thấp, việc thu hút đầu tư là khó khăn. Vì vậy, cần có một quỹ tài chính đủ mạnh để hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội, trong đó một phần nguồn thu nên đến từ việc chuyển đổi quỹ đất 20% trong các dự án thương mại.
Tuy nhiên, quy định hiện tại chỉ áp dụng với các dự án được phê duyệt sau khi Luật Nhà ở 2023 có hiệu lực. Với những dự án được phê duyệt trước đó, nếu muốn chuyển đổi quỹ đất thì phải làm lại thủ tục hành chính, gây mất thời gian. Vì vậy, ông kiến nghị bổ sung quy định cho phép chuyển đổi quỹ đất mà không cần làm lại thủ tục đầu tư, miễn là toàn bộ nguồn thu được đưa vào quỹ phát triển nhà ở xã hội.
Bên cạnh đó, ông Cường đề xuất mở rộng đối tượng đóng góp vào quỹ này là những người có nhu cầu mua nhà ở xã hội. Họ có thể đóng góp thường xuyên và số tiền này sẽ được coi là một tiêu chí ưu tiên khi xét cấp nhà. Ông cũng nhấn mạnh cần thay đổi quy định để nguồn quỹ không chỉ dùng cho thuê, thuê mua mà cả xây dựng nhà bán.
Đồng quan điểm, đại biểu Phan Đức Hiếu (Thái Bình) cho biết theo Luật Nhà ở hiện hành, các dự án được phê duyệt trước khi luật có hiệu lực vẫn phải xây nhà xã hội, trong khi các dự án mới có ba phương án lựa chọn. Vì vậy, ông đề xuất trong nghị quyết thí điểm nên mở rộng quyền lựa chọn cho các dự án cũ, cho phép nộp tiền hoặc xây dựng nhà ở xã hội tại khu quy hoạch thuận lợi hơn.
Trên đây là tin tức đề xuất xử lý quỹ đất 20% dành cho nhà ở xã hội với dự án trước thời điểm Luật Nhà ở 2023, hy vọng đã mang tới quý độc giả nhiều thông tin hữu ích.
